DELİCE İLÇESİ
A- BÖLGENİN GENEL OLARAK TANITILMASI :
1- İLÇENİN ADI VE TARİHİ YAPISI
İlçe merkezinde ÇÖMELEK KAYA adıyla bilinen bölgede çıkan tarihi kalıntılardan, ilçeye ilk yerleşenlerin HİTİT’ ler olduğu sanılmaktadır. Delice İlçesinin 1760-1780 yıllarında Osmanlı İmparatorluğunun Türkmen ve Yörük boylarını mecburi iskana tabi tutması sonucu Çorum ayanı Mahmut Bey tarafından görevlendirilen Demirci KARABEKİR ve KARADUMAN adlı şahısların obalarını toplayarak merkezin şimdiki adıyla KARABEKİR mahallesi olan bölgede bir köy kurdukları,kurucu KARABEKİR adına izafeten KARABEKİR adının verildiği bilinmektedir. Meydan Laruusse kayıtlarında ilçenin ilk adının PİRAN olduğu anlaşılmıştır. Şimdiki adını ise Delice Irmağından ve aynı adı taşıyan kuştan almıştır.
2- İLÇENİN COĞRAFİ YAPISI
Delice İlçesi Doğu’da Sungurlu (Çorum) ve Yerköy (Yozgat), Batı’ dan Keskin (Kırıkkale) ve kısmen Balışeyh (Kırıkkale) ve kısmen de Sulakyurt (Kırıkkale)ilçeleriyle sınırlıdır. Bu sınırların sadece doğusunu Delice Irmağı çizmektedir. Başkaca bir tabi sınırı bulunmamaktadır. Çok arızalı olan bu kesimlerde sınır tepelik alanlardan geçmektedir. Kesin bir sınırlama yapmak oldukça güçtür.
750 Km2’lik bir alana sahip olan Delice İlçesi 34 derece doğu boylamı ile 40 derece kuzey enleminin kesiştiği noktada yer almaktadır. Yüksekliği 750 metredir. Yüzey şekilleri bakımından;Delice ırmağı, Kılıç Özü Vadileri,kuru dereler ve tepelik alanlardan olmak üzere üç grupta incelenebilir.
DELİCE IRMAK VADİSİ
Uzunluğu 308 km olan Delice Irmağının takriben 42 km uzunluğundaki bir kısmı ilçemiz alanından geçmektedir. Delice Irmağının bir kolu olan Kılıçözü ile birleştiği noktadan ilçe merkezine kadar olan kısımda vadi tabanı geniştir. Irmak Oligosen jipsli seyri takip ederek yatağını kolayca aşındırmıştır. Vadi yamaçları simetriktir. Yüksekliği doğu ve Batı’da 650 metreden başlar 750 metrede son bulur. İlçe merkezi yakınında vadi derinliği 100 metredir.
Irmağın Delice İlçesinden (Merkez) Karaköseli köyüne kadar devam eden bölümündeki vadi tabanı daralarak 1 km’ lik bir genişlik gösterir. Karaköseli civarında bu genişlik 800 metredir. Yatağı kuarternere ait eski alivyonlardan ibarettir. Karaköseli köyü yakınında bölgemizi terk eden ve 650 metre yükseklikte akan Delice ırmağı bölgeyi terk ederek,kuzeyde Kula köyünde Kızılırmağa karışır.
İlçe merkezi yakınında Delice Irmağının her iki tarafında şekiller görünür. takriben 675 metre yükseklikteki bu şekiller çakıl ve kumlardan ibarettir. Yamaç yüksekliği 650-750 metre arasında değişmekte olup,vadi derinliği Didiri (Sungurlu) köyü civarında 100 metredir.
KILIÇÖZÜ VADİSİ
Delice Irmağının bir kolu olan Kılıçözü’nün uzunluğu 76 km’dir. İlçe alanındaki kısmı takriben 13 km.’dir. Vadi tabanı genişliği Delice’ye yaklaşır . Vadi yamaçları yüksekliği 750-850 metre arasında değişir. Tatlıcak Köyü yakınında Delice Irmağına karışır.
KURU VADİLER
Sayıları bir hayli çok olup, Doğu’da Delice Irmağı, Güney’de Kılıçözü’ne kadar uzanmaktadır. Kuzey’de ve güney’de iki merkez etrafında toplanan vadiler her iki tarafa doğru adeta yıldızvari bir şekilde inerek platoyu parçalar. İlkbaharda akışı olan ve yazın tamamen kuruyan vadilerdir. Genellikle eğilimleri çok ve boyutları kısadır.
TEPELİK ALANLAR
Güney’de 750-1000 metre yükseklikte olan ve dağ olarak nitelendirilemeyecek olan tepelik alanlar Kırıkkale il sınırları içerisindeki Denek Dağı’nın uzantılarıdır. Kuzey’de Büyükyağlı Kasabası arasında çizilerek Ankara-Samsun karayolu üzerinden geçen bir doğrunun kuzeyinden itibaren tepelik alan başlar. Kuzeybatı yönünden gittikçe yükselerek Dağobası köyü yakınlarında 1200 metreye ulaşırlar. Bu alanda KOÇUBABA ve KARAGÜNEY dağlarının uzantılarındandır. Ayrıca, bu tepelik alanlarda aşınmalar neticesinde Peribacalarını anımsatan görüntüler oluşmuştur.
TOPRAK DURUMU
Çok meyilli yerlerde toprağın kalınlığı ince,az meyilli yerlerde ise orta sığdır. kahverengi topraklarda orta meyilli olanları çayır ve mera olarak (ekim %8),çok meyilli olanları(ekim %8-15) olanlarız yine mera olarak kullanılır. Kırmızı kahverengi topraklar vadilerde yer almış meyilli yok denecek kadar az, killi,tınlı-killi, granürler ve dağılabilir genç topraklardır. Bu topraklar tarla ziraatine, sulu ve kuru ziraate, sebze ve meyve yetiştiriciliğine elverişli olup,çayır ve mera olarak kullanılmaya çok uygundur.
İlçe merkezinin doğusundan başlayarak Evliyalı köyüne kadar uzanan kumlu tınlı topraklarda bağcılık hakimdir. İlçenin en verimli ve kaliteli bağcılık alanını oluştururlar.
BİTKİ ÖRTÜSÜ
Step florası hakimdir. Kuraklığa uymuş bir durumda baharla beraber yeşeren bitkiler yaz başlarında sararıp solarlar. Kuraklığa uyum sağlamış yavşan,devedikeni, sığırkuyruğu, kekik ve keven gibi bitkiler görülmektedir. Büyükavşar Kasabası, Büyükyağlı Kasabası, Küçükavşar, İmirli, Meşeyayla, Kavak, Arbişli,Yaylayurt köyleri ile ilçe merkezindeki meşe koruları çok tahrip edilmiş orman kalıntılarıdır. Kuzey kesimlerindeki koru alanları orman görünümündedir. Bundan da güneye oranla daha yağışlı bir iklimin etkisinde bulunduğu anlaşılmaktadır. İlçede ciddi bir orman varlığından söz edilemez ise de son yıllarda halk tarafından ormana olan ilginin artması Belediyelerin ilgisi nedeniyle geniş çaplı ağaçlandırma çalışmaları yapılmış ve küçümsenmeyecek sahalar orman vasfına büründürülmüştür.
İKLİM DURUMU
İç Anadolu ikliminin belirli özellikleri olan sert step iklimi hüküm sürmektedir. Kara ikliminin hüküm sürdüğü bölgeler yazları sıcak ve kurak,kışları ise soğuk ve yağışlı geçmektedir. En sıcak ayı Temmuz ve Ağustos, en soğuk ayı ise Ocak ayıdır. İlçe de mevcut Meteoroloji memurluğu vasıtasıyla yalnızca yağış gözlemi yapılmakta iken 1998 yılı içerisinde Meteoroloji memurluğu İlçemizden kaldırılmıştır.
B- İLÇENİN NÜFUS DURUMU
2007 yılında yapılan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre ilçenin merkez nüfusu 2929'dur. İlçeye bağlı Çerikli belediyesi 2634, Büyükavşar belediyesi 953 ve Büyükyağlı belediyesi 689 nüfusa sahiptir. Köylerin toplam nüfusu ise 3830'dur.
S.NO: MERKEZ-KASABA-KÖY ADI TOPLAM NÜFUS
01 Delice Merkez 2929
02 Alcılı 50
03 Arbişli 155
04 Baraklı 65
05 Bozköy 99
06 Büyükavşar Kasabası 953
07 Büyükyağlı Kasabası 689
08 Çatallı 35
09 Çatallıkarakoyunlu 68
10 Çerikli Kasabası 2634
11 Coğul 94
12 Çongar 182
13 Dağobası 367
14 Derekışla 153
15 Doğanören 93
16 Elmalı 65
17 Evliyalı 136
18 Fadılobası 66
19 Gözükızıllı 53
20 Hacıobası 222
21 Halitli 294
22 Herekli 17
22 İmirli 55
23 Karaköseli 30
25 Karpuz 30
26 Kavak 79
27 Kocabaş 100
28 Kurtoğlu 59
29 Küçükavşar 146
30 Meşeyala 172
31 Şahçalı 45
32 Taşyazı 28
33 Tatlıcak 71
34 Tavaözü 54
35 Tekke 85
36 Yaylayurt 85
37 Yeniyapan 61
38 Sarıyaka 138
39 Akboğaz 139
40 Kuzayyurt 79
41 Ocakbaşı 76
42 Aşağı İhsangazili 84
İlçeye bağlı Pırıklı Köyü İçişleri Bakanlığının 19.08.1999 gün ve B050İLİ0060001-601-71-8 sayılı onayı ile kaldırılarak arazileri ilçeye bağlı Karpuz köyüne bağlanmıştır.
C- İDARİ DURUM
Keskin(Kırıkkale) ilçesine bağlı bir köy iken 1928 yılında bucak haline getirilen Delice, 1946 yılında Kırıkkale ilçe olunca buraya bağlanmış ve 1960 yılında 36 bağlı köy ile birlikte ilçe şekline getirilmiştir. Bugün Merkez Belediyesi dışında üç kasabasında da Belediye teşkilatı ve 38 köyü vardır. Kırıkkale’ye 54 Km. uzaklıkta olan ilçenin yüzölçümü 750 KM2,yüksekliği ise 750 metredir.
DELİCE İLÇESİNE BAĞLI MERKEZ-KASABA-KÖYLER
S.NO: ADI(MERKEZ-KASABA) KÖYÜN ADI İLÇEYE UZAKLIĞI
01 Delice Merkez
02 - Alcılı 6 Km.
03 - Arbişli 9Km.
04 Çerikli Merkez 10 Km.
05 Büyükavşar Merkez 15 Km.
06 Büyükyağlı Merkez 14 Km.
07 - Bozköy 23 Km.
08 - Çatallı Hamisbeyli 23 Km.
09 - Çatallı Karakoyunlu 22 Km.
10 - Meşeyayla 25 Km.
11 - Çongar 23 Km.
12 - Dağobası 30 Km.
13 - Derekışla 18 Km.
14 - Doğanören 9 Km.
15 - Elmalı 23 Km.
16 - Evliyalı 13 km.
17 - Fadılobası 12 Km.
18 - Gözükızıllı 27 Km.
19 - Hacıobası 10 Km.
20 - Halitli 25 Km.
21 - Herekli 16 Km.
22 - İmirli 28 Km.
23 - Karaköseli 35 Km.
24 - Karpuz 8 Km.
25 - Kavak 32 Km.
26 - Kocabaş 14 Km.
27 - Küçükavşar 25 Km.
28 - Kurtoğlu 20 Km.
39 - Sahçalı 25 Km.
30 - Taşyazı 20Km.
31 - Tatlıcak 22 Km.
32 - Tavaözü 21 Km.
33 - Tekke 30 Km.
34 - Yaylayurt 8 Km.
35 - Yeniyapan(Eskikışla) 26 Km.
36 - Baraklı 6 Km.
37 - Coğul 8 Km.
38 - Sarıyaka 13 Km.
39 - Kuzayyurt 19 Km.
40 - Akboğaz 15 Km.
41 - Ocakbaşı 30 Km.
42 - Aşağıihsangazili 12Km.
Delice İlçesi mülki idare bölümleri açısından Doğu’dan Sungurlu(Çorum), Batı’dan Keskin(Kırıkkale) ile Balışeyh ve kısmen Sulakyurt(Kırıkkale), Güney’inden kısmen Sulakyurt(Kırıkkale) kısmen de Sungurlu(Çorum) ilçeleriyle sınırlıdır.
Genel olarak yerleşme;Ticari hayatın canlılığı Çerikli Kasabasında yoğunluk kazanmıştır. Bununla beraber ilçe merkezi, Büyükyağlı ve Büyükavşar kasabalarında yerleşme temayülü kuvvetlidir. Son üç yıl içerisinde ilçe merkezinde olumlu yönde iktisadi ve sosyal canlılık başlamıştır.
D- İLÇENİN SOSYAL DURUMU
İlçede halk ile olan dayanışma örnek teşkil edebilecek seviyededir. İdare vatandaşın güvencesidir. İyi ve kötü günlerinde vatandaşla beraber olarak sevincini ve üzüntüsünü paylaşıp samimi bir diyalog kurulması nedeniyle vatandaşın Devlete olan güveni artmıştır.
KONUT DURUMU: 1960 yılında ilçe haline getirilen Delice,İlçeye bağlı Çerikli Büyükyağlı ve Büyükavşar Kasabalarında ciddi şekilde konut ihtiyacı bulunmaktadır. Kasabalardaki memur ve öğretmenler konut sıkıntısı çekmektedir. İlçe merkezinde halk tarafından son yıllarda yapılan konutların ilçedeki kiralık konut sıkıntısını büyük ölçüde hafiflettiği gözlenmekte ise de ilçe merkezindeki konut sıkıntısı çözümlenememiştir.
SOSYAL YAŞAM DURUMU :Genel olarak genç ve faal nüfusun Kırıkkale gibi yakın gelişmiş illere ve Başkent Ankara’ya sanayi ve hizmet sektörüne kayması sonucu ilçede ekonomik gücü sınırlı ortalama 40 yaşın üzerinde yaşlı nüfus kalmıştır. yapılan birtakım projelerle göçün önlenmesine yönelik çalışmalar sürdürülmektedir.
İlçe halkının yerlileri hem kendi gelenek ve göreneklerini,giyim tarzlarını sürdürmek istemişler,hem de yurtiçinde ve yurtdışında çalışan yakınlarının etkisiyle modernleşmeye yönelmişlerdir. Medeni hizmet ve araçlar da kullanmaya başlayarak yeni bir toplum hayatının kurallarını benimsemişlerdir.
ELEKTRİK DURUMU: Delice İlçesine Elektrik ilk defa l964 yılında dizel motorla getirilmiştir. 1973 yılında Kırıkkale trafosundan ulusal enerji sistemine bağlanarak 34.5 kw.lık enerji hattına kavuşturulmuş ve şehir içi şebekesi yenilenmiştir.
BEDAŞ Delice İşletme Bakım Şefliğinde 7 eleman 2 araç görev yapmaktadır. Aracın kiralıktır. İlçemizde yerleşim birimlerinde ( Merkez ve Köylerinde ) abone sayısı 6500’ dur. 38 Köyün AĞ.0G.EHN.ları arızası buna bağlı olarak merkez ve köylerin şebeke arızaları, elektrik fatura dağıtımı BEDAŞ İşletmesi tarafından yapılmaktadır. Delice İlçesine bağlı tüm köylerde elektrik mevcut olup,elektriksiz köy bulunmamaktadır. Merkez 20 trafo,kasabalarda 13, köylerde 45 trafo, bulunmaktadır. Delice BEDAŞ İşletme Bakım Şefliğinin bir araca ve İlçe merkezinde hizmet binasına ihtiyaç vardır.
E- SAĞLIK HİZMETLERİ DURUMU
Sağlık Grup Başkanlığı: İlçe Merkezinde 3 Doktor, 1 Sağlık Memuru, 2 Ebe,1 Hemşire, 2 Memur, 2 Şoför ve 1 Hizmetli, görev yapmakta olup, l Doktor 4 Ebe hemşire 1 Sağlık Memuru 1 laboratuar teknisyeni 1 Çevre sağlık teknisyenine ve l tane hizmetliye ihtiyaç duyulmaktadır. Büyükavşar Sağlık Ocağında 2 Doktor (l’i geçici görevle DDH’de çalışmaktadır) ,l Ebe,l Sağlık Memuru, 2 Memur 1 Hizmetli görev yapmakta olup, 2 Ebe, l Hemşire , l Şoför ve 1 Hizmetliye ihtiyaç vardır.
Çerikli Sağlık Ocağında 1 Doktor, 1 Sağlık Memuru, 1 Ebe,1 Hemşire, l memur ve l Hizmetli görev yapmakta olup, Acilen 2 Doktor 2 Ebe Hemşire 1 Memur 1 Şoför ve 1 Hizmetliye ihtiyaç vardır. Büyükyağlı Sağlık Ocağında 1 Sağlık memuru 1 Memur ve 1 Şoför görev yapmakta olup acilen 1 Doktor 2 Ebe Hemşire ve l Hizmetliye ihtiyaç vardır.
Ayrıca İlçemizde 2 adet Hızır 112 Acil yardım ve kurtarma istasyonu mevcut olup bu istasyonlar 1 Delice merkezde ve 1 Çerikli kasabamızda hizmet vermekte olup bunlardaki personel sayıları şunlardır.
F-HABERLEŞME HİZMETLERİ DURUMU
İlçe insanları tüm ülkemizde olduğu gibi sosyal ve iş yaşantısında modern haberleşme cihazı olan telefondan ve diğer haberleşme usullerinden artan oranda yararlanmaktadır.
